« ΤΟ ΑΞΙΟΝ ΕΣΤΙ » AXION ESTI

 

            

« ΤΟ ΑΞΙΟΝ ΕΣΤΙ » AXION ESTI

 Odysseas ELYTIS (Prix nobel de littérature 1979)

Né en 1911 à Héraklion (Crète), il est le dernier des 6 enfants de Panagiotis ALEPOUDELIS, savonnier originaire le l’ile de Lesbos. En 1914 son père transfère l’activité au Pirée.

Sa famille le pousse vers les études de chimie pour intégrer l’entreprise familiale. Odyseas préfère les études de droit.

Pendant ces années il s’intéresse à la littérature. Publie ses premiers poèmes en 1935 avec le pseudonyme Odyseas Elytis.

En 1939 il publie sa première sélection poétique intitulée « προσανατόλισμοι » (orientations). Durant la guerre de 1940 il effectue le service militaire, au cour duquel il combat l’armée de Mussolini dans les montagnes de l’Epire.

Après la guerre, années de grandes pauvreté, le pays peine à se reconstruire. Les ruines de l’occupation sont visibles, les plaies de la guerre civile encore ouvertes. Il décide d’émigrer en Suisse. En route vers l’aéroport il observe des enfants squelettiques, à moitié vêtus qui jouent au bord d’une décharge publique. Cette image le marque profondément. Le lendemain à Lausanne au bord d’une foret une autre image, des enfants plein de santé, chaudement vetus font de l’équitation. Odysseas Elytis est profondément troublé. 

Choqué, le poète prend alors conscience du terrible contraste, il s’identifie au drame de son pays. Cela devient le départ, l’inspiration pour écrire un poème « δέηση » (prière). « AXION ESTI » est né. Une œuvre poétique sur un style d’une liturgie ecclésiastique, un récit du drame de l hellénisme, un hymne pour la Grèce qui nécessite 10 ans pour l’achever. Qui sonne comme une liturgie moderne,. Grâce à la « magistrale » musique de Mikis Theodorakis et les voix émouvantes de Grigoris Bithikotsis et manos Katrakis devient l’inspiration peuple. « Axion esti » est un chant, mais au-delà c’est un symbole de la résistance.

 

Musique Mikis Theodorakis,

Chant Grigoris BITHIKOTSIS, Theodoros Dimitrief lecture Manos Katrakis

 

…………………………..…
 Theodoros DIMITRIEF, Odysseas ELYTIS,  pochette du disque 1964
 Mikis THEODOARAKIS, Manos KATRAKIS,
 Grigoris Bithikotis
Théâtre REX 19.10.1964 première d’AXION ESTI

 

 

« ΤΟ ΑΞΙΟΝ ΕΣΤΙ » AXION ESTI L’œuvre entière

https://www.youtube.com/watch?v=TrXeUIeShYk

CONCERT à l’amphithéâtre de LYCABETE Aout 1977 1 :22 :30

Λαϊκό Ορατόριο για συμφωνική ορχήστρα, χορωδία, μικρή λαϊκή ορχήστρα, βαρύτονο (ψάλτης),
λαϊκό τραγουδιστή και αφηγητή.

Oratorio populaire pour orchestre symphonique, chorale, petit orchestre populaire, Baryton, chanteur et conteur
Ποίηση/Poésie : Οδυσσέας Ελύτης/Odysseas ELYTIS Μουσική/Musique : Μίκης Θεοδωράκης/Mikis THEODORAKIS .

Λαϊκός Τραγουδιστής : ΓΡΗΓΟΡΗΣ ΜΠΙΘΙΚΩΤΣΗΣ Chant  : Grigoris BITHIKOTSIS
Βαρύτονος (Ψάλτης) : ΑΝΔΡΕΑΣ ΚΟΥΛΟΥΜΠΗΣ 
Αφηγητής : ΜΑΝΟΣ ΚΑΤΡΑΚΗΣ Lecture  : Manos KATRAKIS
Μπουζούκι : ΚΩΣΤΑΣ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ - ΛΑΚΗΣ ΚΑΡΝΕΖΗΣ Bouzouki  : Kostas PAPADOPOULOS-Lakis KARNEZIS
Σαντούρι : ΤΑΣΟΣ ΔΙΑΚΟΓΙΩΡΓΗΣ Santouri  : Tassos DIAKOGIORGIS

Διεύθυνση : ΜΙΚΗΣ ΘΕΟΔΩΡΑΚΗΣ . Direction  : Mikis THEODORAKIS

✣ Η ΓΕΝΕΣΙΣ 01:42
✣ ΤΑ ΠΑΘΗ
α) ΙΔΟΥ ΕΓΩ ΛΟΙΠΟΝ 07:32
β) Η ΠΟΡΕΙΑ ΠΡΟΣ ΤΟ ΜΕΤΩΠΟ 10:05 (μ.κ)
γ) ΕΝΑ ΤΟ ΧΕΛΙΔΟΝΙ 14:34 ✓
δ) ΤΑ ΘΕΜΕΛΙΑ ΜΟΥ ΣΤΑ ΒΟΥΝΑ 18:06 "Γρηγόρη ατελείωτε"
ε) ΜΕ ΤΟ ΛΥΧΝΟ ΤΟΥ ΑΣΤΡΟΥ 23:48 "Πού να βρω.. 24:36"
ζ) Η ΜΕΓΑΛΗ ΕΞΟΔΟΣ 26:50 (μ.κ)
η) ΤΗΣ ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗΣ ΗΛΙΕ ΝΟΗΤΕ 29:22 ✓
θ) ΝΑΟΙ ΣΤΟ ΣΧΗΜΑ ΤΟΥ ΟΥΡΑΝΟΥ (ορχ.) 34:20
ι) ΤΗΣ ΑΓΑΠΗΣ ΑΙΜΑTΑ 37:35 ✓
κ) ΝΑΟΙ ΣΤΟ ΣΧΗΜΑ ΤΟΥ ΟΥΡΑΝΟΥ 40:41
λ) ΠΡΟΦΗΤΙΚΟΝ 43:56 (μ.κ)
μ) ΑΝΟΙΓΩ ΤΟ ΣΤΟΜΑ ΜΟΥ 47:56 ✓
ν) ΣΕ ΧΩΡΑ ΜΑΚΡΙΝΗ 51:36

✣ ΤΟ ΑΞΙΟΝ ΕΣΤΙ (το δοξαστικόν) 54:01

 

ΝΑΟΙ ΣΤΟ ΣΧΗΜΑ ΤΟΥ ΟΥΡΑΝΟΥ

https://www.youtube.com/watch?v=auHPp8pPfoA

Ναοί στο σχήμα του ουρανού
και κορίτσια ωραία
με το σταφύλι στα δόντια που μας πρέπατε !
Πουλιά το βάρος της καρδιάς μας ψηλά μηδενίζοντας
και πολύ γαλάζιο που αγαπήσαμε !
Φύγανε φύγανε
ο Ιούλιος με το φωτεινό πουκάμισο
και ο Αύγουστος ο πέτρινος με τα μικρά του ανώμαλα σκαλιά.
Φύγανε φύγανε
και βαθιά κάτω απ’το χώμα συννέφιασε ανεβάζοντας
χαλίκι μαύρο
και βροντές, η οργή των νεκρών
και αργά στον άνεμο τρίζοντας
εγυρίσανε πάλι με το στήθος μπροστά
φοβερά των βράχων τ’αγάλματα

 

ΤΗΣ ΑΓΑΠΗΣ ΑΙΜΑΤΑ https ://www.youtube.com/watch ?v=XyaTOPahl14&list=RDXyaTOPahl14

Της αγάπης αίματα με πορφύρωσαν

και χαρές ανείδωτες με σκιάσανε

οξειδώθηκα μες στη νοτιά των ανθρώπων

μακρινή μητέρα ρόδο μου αμάραντο

 

Στ’ ανοιχτά του πέλαγου με καρτέρεσαν

με μπομπάρδες τρικάταρτες και μου ρίξανε

αμαρτία μου να ’χα κι εγώ μιαν αγάπη

μακρινή μητέρα ρόδο μου αμάραντο....

 

Τον Ιούλιο κάποτε μισανοίξανε

τα μεγάλα μάτια της μες στα σπλάχνα μου

την παρθένα ζωή μια στιγμή να φωτίσουν

μακρινή μητέρα ρόδο μου αμάραντo

ΤΗΣ ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗΣ ΗΛΙΕ ΝΟΗΤΕ

AXION ESTI est composé des trois unités, la genèse, la passion et axion esti. Les trois titres sont pris de la terminologie ecclésiastique. Le style, le ton et toute la synthèse de l’ensemble a subit la grande influence des textes liturgiques orthodoxes. Le poème ci-dessus est de la passion.

Ηλιε νοητέ : La phrase est de la deuxième suite de l’acathiste hymne « όχημα ηλίου του νοητού »

https ://www.youtube.com/watch ?v=niqrjP1VDeY&index=8&list=RDXyaTOPahl14

Της δικαιοσύνης ήλιε νοητέ
και μυρσίνη εσύ δοξαστική
Μη παρακαλώ σας μη
μη τη λησμονάτε τη χώρα μου

Αετόμορφα τα έχει τα ψηλά βουνά
στα ηφαίστεια κλήματα σειρά
Και τα σπίτια πιο λευκά
στου γλαυκού το γειτόνεμα !

Τα πικρά μου χέρια με τον κεραυνό
τα γυρίζω πίσω απ’ τον καιρό
Τους παλιούς μου φίλους καλώ
με φοβέρες και μ’ αίματα

Της δικαιοσύνης ήλιε νοητέ
και μυρσίνη εσύ δοξαστική
Μη παρακαλώ σας μη
μη τη λησμονάτε τη χώρα μου

ΕΝΑ ΤΟ ΧΕΛΙΔΟΝΙ

https ://www.youtube.com/watch ?v=VTReB0eakWQ&list=RDXyaTOPahl14&index=7

Ενα το χελιδόνι κι η άνοιξη ακριβή
για να γυρίσει ο ήλιος θέλει δουλειά πολλή
Θέλει νεκροί χιλιάδες να ’ναι στους τροχούς
Θέλει κι οι ζωντανοί να δίνουν το αίμα τους.

Θε μου Πρωτομάστορα μ’ έχτισες μέσα στα βουνά
Θε μου Πρωτομάστορα μ’ έκλεισες μες στη θάλασσα !

Πάρθηκεν από μάγους το σώμα του Μαγιού
Το ’χουνε θάψει σ’ ένα μνήμα του πέλαγου
σ’ ένα βαθύ πηγάδι το ’χουνε κλειστό
μύρισε το σκοτάδι κι όλη η άβυσσος

Θε μου Πρωτομάστορα μέσα στίς πασχαλιές και Συ
Θε μου Πρωτομάστορα μύρισες την Ανάσταση

 

ΜΕ ΤΟ ΛΥΧΝΟ ΤΟΥ ΑΣΤΡΟΥ

https ://www.youtube.com/watch ?v=wdpWyTxi6BE&index=24&list=RDXyaTOPahl14

Με το λύχνο του άστρου στους ουρανούς εβγήκα
στο αγιάζι των λειμώνων στη μόνη ακτή του κόσμου
που να βρω την ψυχή μου το τετράφυλλο δάκρυ !

Τα κορίτσια μου πένθος για τους αιώνες έχουν
Τ΄ αγόρια μου τουφέκια κρατούν και δεν κατέχουν
που να βρω την ψυχή μου το τετράφυλλο δάκρυ !

 

ΑΞΙΟΝ ΕΣΤΙ ΔΟΞΑΣΤΙΚΟΝ

https://www.youtube.com/watch?v=28GzARSTNFA

Ζωντανή ηχογράφηση από το Μέγαρο Μουσικής Αθηνών. 
Την ορχήστρα του δήμου Αθηναίων διευθύνει ο Σ. Μπερής και τη νεανική χορωδία του Λεοντείου λυκείου Νέας Σμύρνης διευθύνει η Κ. Βασιλικού.
Ο βαρύτονος Τάσης Χριστογιαννόπουλος, ο Γιώργος Νταλάρας, η Λαϊκή Ορχήστρα Μίκης Θεοδωράκης, η Ορχήστρα Σύγχρονης Μουσικής της ΕΡΤ (διευθύνει ο Ανδρέας Πυλαρινός).

ΑΞΙΟΝ ΕΣΤΙ το φως και η πρώτη

χαραγμένη στην πέτρα ευχή του ανθρώπου

η αλκή μες στο ζωο που οδηγεί τον ήλιο

το φυτό που κελάηδησε και βγήκε η μέρα

Η στεριά που βουτά και υψώνει αυχένα

ένα λίθινο άλογο που ιππεύει ο πόντος

οι μικρές κυανές φωνές μυριάδες

η μεγάλη λευκή κεφαλή Ποσειδώνος

ΟΙ ΣΗΜΑΝΤΟΡΕΣ ΑΝΕΜΟΙ που ιερουργούνε

που σηκώνουν το πέλαγος σαν Θεοτόκο

που φυσούν και ανάβουνε τα πορτοκάλια

που σφυρίζουν στα όρη κι έρχονται

Οι αγένειοι δόκιμοι της τρικυμίας

οι δρομείς που διάνυσαν τα ουράνια μίλια

οι Ερμήδες με το μυτερό σκιάδι

και του μαύρου καπνού το κηρύκειο

Ο Μαϊστρος, ο Λεβάντες, ο Γαρμπής

ο Πουνέντες, ο Γραίγος, ο Σιρόκος

η Τραμουντάνα, η Όστρια

ΑΞΙΟΝ ΕΣΤΙ το ξύλινο τραπέζι

το κρασί το ξανθό με την κηλίδα του ήλιου

του νερού τα παιχνίδια στο ταβάνι

στη γωνιά το φυλλόδεντρο που εφημερεύει

Οι λιθιές και τα κύματα χέρι με χέρι

μια πατούσα που σύναξε σοφία στην άμμο

ένας τζίτζικας που έπεισε χιλιάδες άλλους

η συνείδηση πάμφωτη σαν καλοκαίρι.

ΤΑ ΝΗΣΙΑ με το μίνιο και με το φούμο

τα νησιά με το σπόνδυλο καποιανού Δία

w w w . s t i x o i . i n f oτα νησιά με τους έρημους ταρσανάδες

τα νησιά με τα πόσιμα γαλάζια ηφαίστεια

Στο μελτέμι τα ορτσάροντας με κόντρα φλόκο

Στο γαρμπή τ’ αρμενίζοντας πόντζα λαμπάντα

έως όλο το μάκρος τους τ’ αφρισμένα

με λιτρίδια μαβιά και με ηλιοτρόπια

Η Σίφνος, η Αμοργός, η Αλόννησος

η Θάσος, η Ιθάκη, η Σαντορίνη

η Κως, η Ίος, η Σίκινος

ΑΞΙΟΝ ΕΣΤΙ στο πέτρινο πεζούλι

αντίκρυ του πελάγους η Μυρτώ να στέκει

σαν ωραίο οκτώ ή σαν κανάτι

με την ψάθα του ήλιου στο ένα χέρι

Το πορώδες και άσπρο μεσημέρι

ένα πούπουλο ύπνου που ανεβαίνει

το σβησμένο χρυσάφι μες στους πυλώνες

και το κόκκινο άλογο που δραπετεύει

ΑΞΙΟΝ ΕΣΤΙ εορτάζοντας τη μνήμη

των Αγίων Κηρύκου και Ιουλίτης

ένα θαύμα να καίει στους ουρανούς τ’ αλώνια

ιερείς και πουλιά να τραγουδούν το χαίρε :

ΧΑΙΡΕ η Καιομένη και χαίρε η Χλωρή

Χαίρε η Αμεταμέλητη με το πρωραίο σπαθί

Χαίρε η που πατείς και τα σημάδια σβήνονται

Χαίρε η που ξυπνάς και τα θαύματα γίνονται

Χαίρε του παραδείσου των βυθών η Αγρία

Χαίρε της ερημίας των νήσων η Αγία

Χαίρε η Ονειροτόκος χαίρε η Πελαγινή

Χαίρε η Αγκυροφόρος και η Πενταστέρινη

Χαίρε με τα λυτά μαλλιά η χρυσίζοντας τον άνεμο

Χαίρε με την ωραία λαλιά η δαμάζοντας τον δαίμονα

Χαίρε που καταρτίζεις τα Μηναία των κήπων

Χαίρε που αρμόζεις τη ζωνη του Οφιούχου

Χαίρε η ακριβοσπάθιστη και σεμνή

w w w . s t i x o i . i n f oΧαίρε η προφητικιά και δαιδαλική

ΑΞΙΟΝ ΕΣΤΙ το χώμα που ανεβάζει

μιάν οσμή κεραυνού σαν από θειάφι

του βουνού ο πυθμένας όπου θάλλουν

οι νεκροί άνθη της αύριον

Μιας νυχτός Ιουνίου η νηνεμία

γιασεμιά και φουστάνια στο περιβόλι

το ζωάκι των άστρων που ανεβαίνει

της χαράς η στιγμή λίγο πριν κλάψει

ΤΑ ΚΟΡΙΤΣΙΑ η πόα της ουτοπίας

τα κορίτσια οι παραπλανημένες Πλειάδες

τα κορίτσια τ’ Αγγεία των Μυστηρίων

τα γεμάτα ως πάνω και τ’ απύθμενα

Τα στυφά στο σκοτάδι και όμως θαύμα

τα γραμμένα στο φως και όμως μαυρίλα

τα στραμμένα επάνω τους όπως οι φάροι

τα ηλιόβόρα και τα σεληνοβάμονα

Η Ερση, η Μυρτω, η Μαρινα

η Ελενη, η Ρωξανη, η Φωτεινη

η Αννα, η Αλεξανδρα, η Κυνθια

ΑΞΙΟΝ ΕΣΤΙ το αναίτιο δάκρυ

ανατέλλοντας αργά στα ωραία μάτια

των παιδιών που κρατιούνται χέρι χέρι

των παιδιών που κοιτάζουνται και δε μιλιούνται

Των ερώτων το τραύλισμα πάνω στα βράχια

ένας φάρος που εκτόνωσεν αιώνων θλίψη

το τριζόνι το επίμονο καθώς η τύψη

και το μάλλινο έρημο μέσα στ’ αγιάζι

ΑΞΙΟΝ ΕΣΤΙ το χέρι που επιστρέφει

από φόνο φριχτόν και τώρα ξέρει

ποιος αλήθεια ο κόσμος που υπερέχει

ποιό το "νυν" και ποιο το "αιέν" του κόσμου :

ΝΥΝ το αγρίμι της μυρτιάς Νυν η κραυγή του Μάη

ΑΙΕΝ η άκρα συνείδηση Αιέν η πλησιφάη

Νυν νυν η παραίσθηση και του ύπνου η μιμική

Αιέν αιέν ο λόγος και Τρόπις η αστρική

w w w . s t i x o i . i n f oΝυν των λεπιδόπτερων το νέφος το κινούμενο

Αιέν των μυστηρίων το φως το περιιπτάμενο

Νυν το περίβλημα της Γης και η Εξουσία

Αιέν η βρωση της Ψυχής και η Πεμπτουσία

Νυν της Σελήνης το μελάγχρωμα το ανίατο

Αιέν το χρυσοκύανο του Γαλαξία σελάγισμα

Νυν των λαών το αμάλγαμα και ο μαύρος Αριθμός

Αιέν της Δίκης το άγαλμα και ο Μέγας Οφθαλμός

Νυν η ταπείνωση των Θεών

Νυν η σποδός του Ανθρώπου

Νυν Νυν το μηδέν